Thiếu máu não là một tình trạng đang có chiều hướng gia tăng ở nhiều đối tượng, bao gồm người lớn tuổi và cả người trẻ tuổi. Đây được xem là bệnh lý “tiền” đột quỵ, dễ gây tai biến và thậm chỉ là tử vong. Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân thường chủ quan vì biểu hiện bệnh không rõ ràng và các dấu hiệu thường thoáng qua rồi biến mất. Vậy phải thực hiện xét nghiệm gì để biết thiếu máu não? Cần lưu ý gì khi thực hiện những xét nghiệm này? Cùng Bác sĩ Nguyễn Văn Huấn tìm hiểu qua bài viết sau.
Thiếu máu não là tình trạng giảm tuần hoàn máu lên não, dẫn đến giảm cung cấp oxy và dưỡng chất, ảnh hưởng tới cấu trúc và chức năng của một phần hoặc nhiều phần trên não.
Các triệu chứng của bệnh thiếu máu não:1
- Cảm giác tê hoặc yếu, đặc biệt là ở một bên cơ thể.
- Lú lẫn hoặc gặp khó khăn trong việc nói chuyện và hiểu những gì người khác nói.
- Thị lực suy giảm, ở một hoặc cả hai mắt.
- Đi lại khó khăn.
- Chóng mặt.
- Mất thăng bằng hoặc phối hợp.
Xét nghiệm nhận biết thiếu máu não là xét nghiệm giúp chẩn đoán chính xác tình trạng thiếu máu não, cũng như nguyên nhân để điều trị bệnh hiệu quả. Do đó, người bệnh nên làm các xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết do bác sĩ chỉ định.
Não cực kỳ nhạy cảm và dễ bị tổn thương khi thiếu oxy. Khi không được cung cấp máu, chỉ sau 10 giây, tế bào thần kinh đã bắt đầu rối loạn và chết không hồi phục sau 4 phút. Điều này đã cho thấy mức độ nguy hiểm của thiếu máu não. Nếu không điều trị sớm, người bệnh sẽ đối mặt với các biến chứng như đột quỵ, cơn thiếu máu não thoáng qua, suy giảm trí nhớ.
Do đó, người có các triệu chứng sau: đột nhiên đau đầu, chóng mặt dữ dội, yếu một bên cơ thể, nói ngọng, méo miệng, buồn nôn,… nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và có thể được chỉ định các xét nghiệm nhận biết thiếu máu não. Từ đó, bác sĩ sẽ có những định hướng, cũng như tư vấn phù hợp cho người bệnh.
Để việc điều trị đạt hiệu quả tối ưu cũng như việc chẩn đoán chính xác nhất, trước hết mỗi người bệnh khi tới thăm khám sẽ thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng. Vậy người bệnh có thể được chỉ định xét nghiệm gì để biết thiếu máu não?
Chụp CT Scan sọ não2
Chụp CT sọ não sử dụng tia X quét từ cằm đến đỉnh đầu người bệnh để lấy hình ảnh các mạch máu trong sọ não. Đầu đèn phát tia của máy sẽ nghiêng về nhiều hướng khác nhau để ghi và cho nhiều hình ảnh khác nhau. Dữ liệu được lưu trữ trên hệ thống máy tính, dựng hình ảnh 2D, 3D rồi in ra. Và bác sĩ dựa vào đó sẽ có những chỉ định thích hợp với bệnh nhân.
Thường kết quả được trả sau 30 – 60 phút.
Siêu âm Doppler xuyên sọ3
Đây là phương pháp siêu âm phổ biến và không xâm lấn. Được sử dụng sóng âm thanh với tần số cao để đo vận tốc dòng chảy trong các động mạch nền của não. Mục đích là để đánh giá những thay đổi mang tính tương đối của dòng chảy. Đồng thời, chẩn đoán hẹp mạch máu khu trú hoặc để phát hiện các tín hiệu thuyên tắc trong các động mạch này.
Một đầu dò sẽ được bác sĩ di chuyển xung quanh nhiều vị trí của hộp sọ. Khi sóng siêu âm đi qua tế bào hồng cầu, tốc độ dòng máu sẽ được đo lường. Đặc biệt hơn nữa, phương pháp này có thể thực hiện ngay tại giường bệnh một cách dễ dàng và người bệnh vẫn giữ được tinh thần tỉnh táo.
Chụp cộng hưởng từ mạch máu não (MRI)4
Đây là kỹ thuật hình ảnh y tế sử dụng từ trường và sóng vô tuyến do máy tính tạo ra để tạo ra hình ảnh chi tiết của các mạch máu não của người bệnh.
Hầu hết các máy MRI là nam châm lớn, hình ống. Khi bạn nằm bên trong máy, từ trường sẽ tạm thời sắp xếp lại các phân tử nước trong cơ thể. Do tác động của sóng vô tuyến, các nguyên tử liên kết này sẽ tạo ra tín hiệu mờ nhạt, được sử dụng để tạo ra hình ảnh MRI mặt cắt ngang – giống như các lát trong ổ bánh mì.
Kết quả sẽ được trả sau một khoảng thời gian hoàn thành MRI.
Chụp mạch số hóa xóa nền DSA5
DSA là một trong những xét nghiệm quan trọng nhất trong chẩn đoán và điều trị mạch máu. Phương pháp này được sử dụng để kiểm tra sức khỏe của các mạch máu và cách máu chảy qua chúng.
Trong quá trình chụp mạch số hoá xoá nền DSA, bệnh nhân sẽ tỉnh táo (có thể có thuốc an thần), nằm trên bàn chụp X-quang và có một vết cắt nhỏ được thực hiện trên một trong các động mạch, thường là gần bẹn hoặc cổ tay (được gây tê cục bộ).
Một ống thông mềm rất mỏng được đưa vào động mạch, di chuyển cẩn thận đến khu vực cần kiểm tra. Thuốc nhuộm theo đó vào trong chảy qua các mạch máu và một loạt các tia X được thực hiện.
Quá trình thực hiện có thể mất từ 30 phút đến 2 giờ.
Đo lưu huyết não6
Tốc độ, cường độ của dòng máu lên não, lưu lượng tuần hoàn qua bán cầu não, tình trạng trương lực mạnh sẽ được đánh giá cụ thể qua lưu huyết não. Qua những kết quả thu được, bác sĩ có thể đánh giá được huyết động cũng như những thay đổi trạng thái của chức năng mạch máu não.
Phụ nữ mang thai và người bình thường đều có thể mắc thiếu máu não. Nhưng nếu không được phát hiện và khắc phục kịp thời có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
Đa số các xét nghiệm nhận biết thiếu máu não không gây ảnh hưởng nhiều đến phụ nữ có thai. Tuy nhiên, cần lưu ý, một số phương pháp vẫn có nguy cơ ảnh hưởng đến thai nhi như:
- Chụp CT Scan sọ não: Thai nhi tiếp xúc với tia bức xạ có thể bị tổn thương, ảnh hưởng đến sự phát triển và sức khỏe trong tương lai.
- MRI: Phụ nữ có thai 3 tháng đầu, chỉ nên chụp cộng hưởng từ khi thật cần thiết vì đây là giai đoạn tạo cơ quan của thai nhi.
- DSA không có chống chỉ định tuyệt đối, tuy nhiên có chống chỉ định tương đối cho phụ nữ có thai.
Chụp CT Scan sọ não:2
- Bệnh nhân thăm khám kiểm tra vấn đề an toàn như: tiền sử dị ứng, tình trạng sức khỏe hiện tại, tình trạng mang thai.
- Có thể không ăn hoặc uống trong vài giờ trước khi làm xét nghiệm.
- Có thể cần phải mặc áo choàng bệnh viện và loại bỏ bất kỳ vật kim loại nào, chẳng hạn như đồ trang sức.
Siêu âm Doppler xuyên sọ: Bệnh nhân cần phải cởi bỏ quần áo và đồ trang sức khỏi khu vực cơ thể cần siêu âm kiểm tra.7
Chụp cộng hưởng từ mạch máu não: Điều quan trọng là người bệnh phải nằm thật yên khi máy chụp. Bất cứ một cử động nào cũng có thể làm hình chụp bị mờ.8
Chụp mạch số hóa xóa nền DSA: Cần nhịn ăn, uống trước 6 giờ. Có thể uống không quá 50 ml nước.
Đo lưu huyết não: Bệnh nhân không cần chuẩn bị gì trước khi đo lưu huyết não.
Hiện nay, các xét nghiệm chẩn đoán thiếu máu não đã có mặt tại nhiều cơ sở y tế trên cả nước. Để xét nghiệm nhận biết thiếu máu não một cách chính xác, chúng ta nên lựa chọn những cơ sở y tế uy tín, có giấy phép của cơ quan y tế, có đội ngũ y tế cùng trang thiết bị chất lượng, tiến bộ.
Một số cơ sở xét nghiệm thiếu máu não khu vực miền Bắc
- Bệnh viện Bạch Mai: 78 đường Giải Phóng, Phương Mai, Đống Đa, Hà Nội.
- Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức: 40 Tràng Thi, Hoàn kiếm, Hà Nội.
Một số cơ sở xét nghiệm thiếu máu não khu vực miền Trung
- Bệnh viện Đà Nẵng: 124 Hải Phòng, Thạch Trang, Thành phố Đà Nẵng.
- Bệnh viện Trung ương Huế: 16 Lê Lợi, Vĩnh Ninh, Thành phố Huế, Thừa Thiên Huế.
Một số cơ sở xét nghiệm thiếu máu não khu vực miền Nam
- Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh: 215 Hồng Bàng, phường 15, quận 5, TP.HCM.
- Bệnh viện Nguyễn Tri Phương: 468 Nguyễn Trãi, phường 8, quận 5, TP.HCM.
Tên cơ sở
Giá chụp CT Scan sọ não (VNĐ)
Giá siêu âm Doppler xuyên não (VNĐ)
Giá chụp cộng hưởng từ mạch máu não (VNĐ)
Giá chụp số hoá xoá nền DSA (VNĐ)
Bệnh viện Bạch Mai
Có thuốc cản quang: 632.000.
Không có thuốc cản quang: 522.000.
222.000.
Có tiêm chất tương phản từ: 2.214.000.
Không tiêm chất tương phản từ: 1.311.000.
5.598.000.
Bệnh viện Trung ương Huế
Có thuốc cản quang: 1.701.000.
Không có thuốc cản quang: 1.446.000.
222.000.
Có tiêm chất tương phản từ: 2.214.000.
Không tiêm chất tương phản từ: 1.311.000.
5.598.000.
Bệnh viện Đại học Y Dược TPHCM
Không thuốc cản quang:
- Mức thu: 1.000.000.
- Giá BHYT: 522.000.
Mức thu: 400.000.
Giá BHYT: 222.000.
Có tiêm chất tương phản từ:
- Mức thu: 3.150.000.
- Giá BHYT: 2.214.000.
Không tiêm chất tương phản từ:
- Mức thu: 2.300.000.
- Giá BHYT: 1.311.000.
Mức thu: 7.600.000.
Giá BHYT: 5.598.000.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương
Có thuốc cản quang: 2.211.300.
Không có thuốc cản quang: 1.879.800.
274.000.
Có tiêm chất tương phản từ: 2.700.000.
Không tiêm chất tương phản từ: 2.100.000.
3.000.000.